Folklor

Folklor

Türkülär, Maanilär, Masallar, Legendalar, Fıkralar, Dastannar, Söleyişlär, Deyimnär, Bilmeycelär hem taa birkaç başka janralar - hepsi folklor yaratmalarıydır. Taa derin eski zamannardan halk arasında becerikli talantlı insannar yaratmışlar gözäl türküleri, masalları, söleyişleri, arif porezenneri, ama o yaratmaları kimsey yazmamış, gelmişlär eveldän bu günnerä aazdan aaza, bir insandan öbürünä, evlad boylarından evlad boylarına, ama o yaratıcı kişilerin adları unudulmuşlar.Beş-altı üz yıl geeri kimi milletlerin folklor yaratmaları başlamışlar kiyatlara da geçmää.

Ama bizim gagauz halkımızın folkloru başleer yazıya geçmää çok taa sora, neçin ki gagauzça ofițial yazımız 1957-nci yıla kadar yokmuş. Buna bakmadaan, geçmiş asirin başlantısındä, beki biraz taa ileri gagauz folklorunu da başlamışlar aaraştırmaa. Ne yazık ki diil kendileri gagauzlar, ama yabancı milletlerin bilimcileri, neçin ki sölediimiz gibi yazımız yokkan bilimcimiz da yokmuş. Bu aaraştırmalar göstermişlär, ki gagauzların folkloru hiç diil taa aşaa başka eski kulturalı milletlerin foklorundan.

En ilkin derindän izlemiş gagauz folklorunu büük rus etnografı V. Moşkov gezmiş bizim Basarabiyalı gagauz küülerimizdä da ihtiarlar yazmış çok masallar, türkülär, bilmeycelär da tiparlamış onnarı irminci asirin başlantısında kiril bukvalarınnan. Hep o zamannarda başka yabancı milletlerin da bilimcileri Poloniyalı W. Zainçikovski, Bulgaristandan A.Manov göz atmışlar gagauz folkloruna. Bu örneklär büün da göstererlär nekadar derin fikirlär, ariflik sızıntıları saklı bizim halk yaratmalarında.

Ama 1957-nci yılda gagauz halkın yazısız zamanı biter. İyül ayın 30-da kabul ediler gagauz dilin alfabeti kendi blimcimizin Dr. Profesor D.Tanasoglunun proektinä görä. Yazı kabuledilmesinnän folklor işleri da kazaner kolaylık ilerlemää. 1969-ncu yılda Kişinövda basım evindä peydalaner bir kiyat Gagauz folkloru adında Bu ilk ayırı kiyat folklor eserlerinnän kendimizin gagauzların arasından N.Baboglunun yazısıydır.(büün N. Baboglu Gagauziyanın Avtonom bölgesinin saygılı vatandaşıydır) Çok zaamet koydu hem koyer gagauz folklorunu aaraştırmakta hem propaganda etmektä poet yazıcı D. Tanasoglu.

İlk folklor örneklerini o verdi yazı peydalanmasınnan barabar basılan. "Bucaktan seslär" adında almanahta (1959) Gagauz folklorunu, halktan toplayıp, bilim metodlarınnan uygun aaraştırerlar doktor, şair Tudorka Arnaut, doctor Liuba Çimpoeş, yazıcılar Stepan Bulgar, Todur Marinoglu, Maria Kuyumcu, P.Yalıncı.

Kullanılmış kiyatlar

İ.İ.Baboglu

N.İ.Baboglu

K.K.Vasilioglu

Gagauz dili hem literatura

8 klas

Stiința

2003

Ministerul Educatiel Al Republıcıı

Moldova

s.146-147