Stepan Kuroglu

Stepan Kuroglu şiir yazmaa başladı 60-ncı yıllarda. Da o vakıtlardan bu avtorun tipardan çıktı iki kiyadı, şiirlär Bir kucak güneş öbürü - annatma toplumu Yollar Sanerız ki avtor Kuroglu bir talantlı poet. Bezbelli onuştan da taa çok şiir yazer. Çıktı bir küçük proza kiyadı Yollar ani az okuyuculara etişti.Sanardık eni annatmalarlan peydalanacek taa bir proza kiyadı, ama 70-80-nci yıllarda dünnä üzünä genä peydalandı sıraylan eni şiir kıyatları Kızgın çilär, Kauş avaları, Üüsek kuşlar, Çık çık güneş. Stepan Kuroglunun şiirleri yazılı derin duygularlan o bir uygun laf ustası.

Şiir yazmakta taa sık karşılaner temalar : ana tarafın gözellii, gagauz halkın eceli, cengä karşı koymak, dostluk hem sevda insannarın arasında. Bunnardan başka çok lafeder Stepan şairin yaratma yolu için, onun neeti hem vergisi için. Şiirlerindä Dokuz laapsız, Menevşä, Uyuyer soldat, Mezar başında, sus aalama, hem başkalarında Kuroglu göstermiş. Ozamankı Büük vatan cengin olaylarından işleri. Bu şiirlerdä o acıylan hem beki kimi gururluklan aner o vakıtların kaybelmişlerini, teklif eder onnarı unutmamaa, baş iiltmää hem diz çokmää onnarın mezarında, necin ki onnar girginnik gösterdilär bütün dünä, için dooruluk için.

Ayırı lääzım söleyelim Koruyun güneşi adında şiiri için, angısında o çaarer hepsini korumaa dünnedä usluluu, baarışlıı. Stepan Kuroglunun şiir kiyatlarında var türlü büük süretlär insannık için, insannarın eceli için, onuştan onun şiirlerin adı te bölä : Akıllı dünneyä, Gürlämä gök!, Danı etişmää h.b. Şair çok düşüner, derindän sayıkleer halkın eceli için, insannarın yaşaması için, şairin daavaları hem faydası için, Bölä şiirlerä olur demää, ki onnar filosofiya lirikasına yakın olerlar. Taa bir şiirindä, ani adı Poet yolu Kuroglu şairi uydurer kuannan.

Poet nicä kuan, ucer çiçektän çiçää, nektar aarer, sora taa annader, ani bu uçmakta, eer bulmasa da nektar, genä uçacek. Hep o yoldan gidecek, neçinki ölä poetin dä eceli. Şiirdä İsteyiş personaj bakıp gökä, deneer, ani göktä uçan braker ardında bir bim-biaz yolcaaz gibi çizgi. Sora o yaraştırer bu çizgiyi kendi poet izlerinnän.O isteer, ki onun şiirleri, yaratmaları braksınnar dünnedä, yaşamakta izlerini - çizgiyi, kullanılsınnar hem unudulmasınnar. Büük er kapleer avtorun şiirlerin arasında ana tarafı için lirikası. Avtor gösterer, ani Buçak gözäl herbir zamanda : ilkyazın, yazın, kışın. Te ne gözäl gösterili şiirlerdä Kızgın çiilär kiyadında kış için:

• Kış, Aul kürtün-kürtün
• Fidannar da gümüştän
• Herbir ev çeker tütün
• Dört köşeli lüledän

Kendi küçük vatanının sevmesini Stepan Kuroğlu gösterer herbir şiir kiyadında. Bucak lafa o dayma ekleer epiteti pelinni. Bunu o yaper diil onuştan, ki Bucak tarafında var çok pelin, ama onuştan, ki bu sıcak tarafta kimär kurak yıllarda yaşamanın dadı oler acı, nicä pelin. Stepan Kuroglunun şiir kökleri kuvet alerlar gagauz halkının yazısız yaratmalarından folklordan.

Şiir Yaldızlar yazılı gagauz halkının inanmasına görä. Gagauzlar yınanerlar, ki herbir insanın var göktä kendi yıldızı. Açan birkimsey duuer yada öler, göktä peydalaner yada düşer birär yıldız. Bu şiirdä da kär ölä yazılı. Şiir kiyadında çık, çık güneş var şiir, türkü, masal hem bilmeycä küçük uşaklara deyini, angılarını, şkolalarda taa üürenmeerlär. Bu kiyada avtor becermäklän ayırmış da geçirmiş gagauz yazıcılarından en uygun yaratmaları küçüklär için. Annatma zor yollar tiparlandı 1970-nci yılda toplumda yollar .

Bu annatmadan çekeder yazıcının kiyadı. Annatmada sölener o işlär için, angıları olmuşlar gagauzların yaşamasında 20-nci asirin 20-nçi, 30-ncu yıllarında. Annatmanın teması : Fukaaraların zor yaşaması, zor para kazanması, onnarın zor yolları parayı evä getirmää deyini. Bu annatmada personaj bir küçük çirak çiftci. O başka kendisi gibilärlän barabar evä geler.Dobruca taraflarından, nereyi onnar gitmiştilär para kazanmaa. Annatma bir taraftan da benzeer legendaya. Bezbelli, annatmanın temeli oldu o legendanın birisi, angıları o vakıtlar pek gezekmiş gagauzların aazlarında.

Da te baş personaj çiftçi Pidoş, kendi küülü kafadarlarınnan buluner yolda. Dobrucadan Buacak kırına savaşer etişmää. Çıraklar dinikmişlär, neçinki boyar kırlarında en zor işleri yapmışlar, zeetlenmişlär. Onnar alatlararmışlar kendi evlerinä etişmää da paraylan sevindirmää karılarını hem uşaklarını. Yol geçärmiş Badabak daayın içindän. Bu daayın karannık erindän geçärkän,çiftçilerin önnerindä peydalanmış bir bölük hırsız tüfeklärlän hem onnarın bilinir öndercisinnän, bandit Kostaki Negruylan. Yolcular hiç annamamışlar, nasıl onnar parasız kalmışlar, hırsızlar almışlar hepsini. Çiftçilär başleerlar kin çıkarmaa. Yazıcı çirakların tarafını tuter, belli oler, ani o Kosti Negruya, hepsinä hırsızlara maana buler.Ama öbür taraftan, o maana bulmeer çıraklara, angıları kendileri hırsız olerlar, insan öldürerlär.Annatma belli eder gagauz çiftçilerin ozamankı soțial - politika durumunu, onnarın gücenik yaşamasını.

• Şiirlär (1969-1982):
• Bir kucak güneş (1969)
• Kızgın çiilar (1974)
• Kauş avaları (1977)
• Üüsek kuşlar (1982)
• Çık-çık güneş (1981 alman)
• İlkyaz türküsü (1989)
• Genç yazıcılar
• yazıcı Dimitri Karaçoban

Kullanılmış kiyatlar

• İ.İ.Baboglu, N.İ.Baboglu, K.K.Vasilioglu. Gagauz dili hem literatura. 8 klas. Stiința, 2003. Ministerul Educatiel Al Republıcıı, Moldova. s.230-232