Konstantin Vasilioglu
Konstantin Vasilioglu
Gagauz şairi K.K.Vasilioglu duumuş Ukrainada Odesa bölgesindä Bolgrad rayonunda Aleksandrovka (Satılık-Hacı) küüyündä. Mamusu, Mariya Konstantinovna, anılmış terziyka, dikärdi çiftçi rubası da, intelegent rubası da. Dikärdi büüklerä da, küçüklerä da. Kalmaazdılar bir tarafta onun fasonnu rubalarından ne adamnar, ne de karılar. Çocucaan mamusu pek çok halk türküsü bilärdi, gözäl çalardı hem käämil okuyardı Puşkinin, Lermontovun şiirlerini. Uygun hem duygulu okuyardı Krılovun masallarını. Uşak oturup patın kenarında, saatlarlan sesläärdi mamusunu uzun kış gecelerindä, açan yorulardı iştän da yapadı kendinä deyni aralık.
Kostiicin bobası da, Konstantin Vasilyeviç, anılmış başçıvancı, agalarınnan Görgiylän hem Antonnan hem dä kardaşınnan Todiylän herkerä oradaydılar, neredä insan, şennik, gülüş. Onnar lafetmääzdilär, sade susmasınnar deyni, ama lafçıların arasında bulardılar kendi keskin fıkraların erini. Onnardan, nicä Nastradindän zormuş kurtulmaa, Kardaşlar brakmaazmışlar raata keskin dillerinnän ne tamahları, ne haseetleri, ne hırsızları. Onnar gülmeyä alarmışlar herbirini, kim dooru yaşameer, kim yaşamak yolun bir tarafında buluner. Tä o türkülerin, şiirlerin, laf ustacıların arasında büümüş hem sevmiş literaturayı K.Vasilioglu. ÜÜrenerdi çocucak pek ilin hepsini predmetleri, ama hepsindän taa sevgiliydi ona deyni rus dili hem literatura. Literatura uroklarında pek sevärdi ezber okumaa Puşkinin, Lermontovun, Mayakovskiyin yaratmalarını.
Hem okuyardı duygulu, demekli. Uşaklıında taa ecel onu buluşturmuştu küüdeki bolnițanın baş doktorun çocucaannan, angısınnan o yaşaardı nicä kardaş. Onnarın aylesi Peterburgtan gelmesiydi. Rus dilini, rus masallarını, rus türkülerini Kosticik üürendiydi, işittiydi Alösanın aylesindä. Rus kulturasınnan, rus imeklerinnän, rus adetlerinnän çocucak tanıştıydı dostunun evindä, açan ta şkolaya gitmääzdi. 1946-ncı yılda Kosticik hem Alöşa, nica iki kardaş, gittilär birinci klasa. Onnarı oturttular ilk bankaya, çünkü boydan küçüktülär. Küüda çocucak bitirdi 7-nci klası da şkolayı ilerletmää deyni, gitti Çiişi (Ogorodnoe) küüyün orta şkolasına. Aşırı şkolacılar orada konakta yaşayardılar. Sade pazarlarda evä gidärdilär torbalarlan ekmek hem suan, kartofi bir aftaya almaa. Onu da taşıyardılar sırtında, çünkü maşinalar o vakıtlarda pek siirek gezärdilär.
Onuncu klasın atestatında sade birkaç dört vardı. Kalanı beşti. K. Vasilioglu şkolada pek sevärdi rus dilinnän literaturayı hem da matematikayı. Onun tefterleri bu predmetlerdä dayma alınardılar rayona hem Odesa bölgesinä sergilerä, neredän taa çok kerä geeri dönmääzdilär. Bütün klastan ekzamen yaratmasını sade o yazdıydı beşa çünkü içindelii de käämildi, dili da şıralıydı hem uygundu. Mayın çeketmesindä 1958-inci yılda geler Aleksandrovkaya Çadır-Lunga RONO başı Kiseev Stepan Nikolaeviç da Kostiyi hem taa birkaç kafadarını, angıları bitirdiydi orta şkolayı islää notalarlan, yolladı Kişinöva 2-aylık kurslara. Orada taa çoyu seftä buluştuydular D.N.Tanasogluylan, onun bobasınnan, Nikolay Georgieviçlän, Konstantin Krețuylan angıları seftä gençlerin yaşamasında lafedärdilär hem lekțiyaları götürärdilär gagauzça ; seftä işittiydilär gagauz yazıcıları hem literaturası için, türlü gipotezalar gagauzların istoriası için. Geçti iki ay da Kosti Vasilioglu Beşgöz şkolasında başladı küçük klaslarda üüredici işlemää.
Bundan kaarä K. Vasilioglu taa ilk günnerdän başladı rayon gazetasına, Moldova Soçialiste gazetalarına şiir hem başka materiallar yollamaa, çevirmää rus dilindän gagauzçaya türlü yaratmalar da yollamaa onnarı Kişinöva basım evinä. Bunu büük umutlan kabletti Dionis Nikolaeviç Tanasoglu angısı hertarafça yardımnaardı bu iştä. 1959-ncu yılda Tiraspol T.G Şevçenkonun adını taşıyan pedogogika institutu açtı kendi kapularını gagauz hem bulgar gençlerinä (zaoçno). Orayı havezlän gitti K. Vasiliogluda, angısını başardı 1965-nci yılda. Bu vakıt gagauz dili artık üürenilmääzdi da o geçti üüretmää sade rus dilini. 1989-ncu yıldan beeri K. Vasilioglu çalışer baş bilim zaametçisi Pedagogika hem Psihologiya bilimi aaraştıran institutunda. K. Vasilioglu eni, taazä kuvetlän genä tutundu yaratmaa gagauz dilindä bir 20-25 yıldan sora, açan artık genä başladılar şkolalarda üürenmää kendi ana dilini. Avtor geniştän hem derindän gösterid kendi becerikliini şiirlerdä, annatmalarda, masallarda. Avtorlu masal gagauz literaturasına deyni bu eni janra, eni yol, angısı taa işlenilmedik.
Gagauz yazıcıları, var nicä demää, bu yolun çeketmesindä bulunerlar. K. Vasilioglu ikinci dalgaylan literaturaya girdiktän sora doksanıncı yıllardan büünkü günädän çok şkola kiyadı hazırladı, türlü programalar, kurikulumnar, sözlüklär, testlär hem salverdi üç kiyat kendi yaratmalarınnan : Sevgilim (şiir toplumu), Vatanım - Bucak (şiir toplumu) hem Masallar, Uygun sözlär, Bilmeyecelär.Şindi artık yaşlı avtor K. Vasiloglu, çalışer kendi yaratmalarında şannamaa vatanını hem gagauzları, bildirmää onnarı dünneyä, çalışer bu zor, dolaşık vakıtlarda doldurmaa insanın üreklerini sevdaylan, üüsek duygularlan, ki adam herkerä Adam kalsın, insannıını kaybetmesin.
Kullanılmış kiyatlar
[diiştir | kaynağı değiştir]- İ.İ.Baboglu. N.İ.Baboglu. K.K.Vasilioglu. "Gagauz dili hem literatura". 8 klas, Stiința - 2003, Ministerul Educatiel Al Republıcıı, Moldova. s.213-214.